Op een paar plaatsen in Nederland wordt geëxperimenteerd met de zogenoemde strokenteelt, zo ook in de Leenheerenpolder (LHP) in de Hoeksche Waard, ten westen van Goudswaard. De LHP is een Natura-2000 gebied in afwachting van natuurontwikkeling. Akkerbouwers kunnen percelen pachten mits aan bepaalde voorwaarden voldaan wordt.
Hoewel het fijnmazige netwerk van watergangen beperkingen oplegt aan de groei van percelen neemt de omvang van gewaspercelen door de jaren heen toe. Deze trend wordt versterkt doordat percelen steeds vaker verder van de boerderij af liggen. Er is sprake van voortschrijdende schaalvergroting op bedrijfs- en gewasperceelniveau. Hetzelfde geldt voor de machines die ingezet worden.
Bij de strokenteelt wordt de trend naar schaalvergroting van gewaspercelen drastisch doorbroken. Deze schaalverkleining heeft gevolgen voor de prestaties van mens en machine. Hetzelfde geldt voor de benutting van de ruimte omdat de kopeinden onbeteeld blijven en soms vanwege teeltvrije zones tussen gewassen.
Bij de inrichting van de LHP is er naar gestreefd om een zo goed mogelijke balans te vinden tussen de gewenste schaalverkleining van gewaspercelen en de vereiste hoge output van mens/machine.
Strokenteelt in de LHP, praktische en administratieve aspecten.
Voor de breedte van de gewasstroken is gekozen voor 1 spuitbreedte (45 m) vanuit de aanname dat de gewasverzorging met de veldspuit de belangrijkste bewerking is en blijft. Hiermee wordt geanticipeerd op de introductie van meer 'groene' middelen en technische verfijning van de spuittechnieken incl. ondersteunende diensten.
De verhouding hakvruchten/maaigewassen is 50%, d.w.z. iets, maar niet veel hoger dan het gemiddelde in de Hoeksche Waard (in de HW is het bouwplan minder intensief dan bijvoorbeeld in de IJsselmeerpolders).
Elke gewasstrook grenst met één zijde aan een natuurstrook en met de andere zijde aan een gewasstrook met een ander gewas. De natuurstroken bestaan uit meerjarige bloemrijke graskruiden en vallen onder de ANLb-regeling die uitgevoerd wordt door Coöperatie Collectief Hoeksche Waard (CCHW). De breedte van de natuurstroken is 3 m om de toepassing van GPS-navigatie te vergemakkelijken. Het ruimtebeslag van de natuurstroken is 4%. Samen met de 9m brede onbeteelde wendakkers is het ruimtebeslag van de natuurstroken in de onderhavige situatie ca. 8%. De wendakkers, die ingezaaid worden met een grasklavermengsel, vallen niet onder de ANLb-regeling vanwege de intensieve berijding tijdens de oogst.
Op GAOS na zijn ontwikkelingen op het gebied van precisielandbouw in de afgelopen jaren voorbij gegaan aan de optimalisering van de inrichting en benutting van percelen. Bij de introductie van robots zal deze achterstand in de komende jaren naar verwachting ingelopen worden. Aan de hand van afbeeldingen worden hierna de enkele stappen voor de inrichting en het bewerken van het perceel beschreven.
Afb. 1 Met behulp van GAOS werd het verdeeld in 3 m werkgangen en 9 m wendakkers. Vervolgens werden de spuitpaden toegewezen en werden AB-lijnen gegenereerd voor SBG-Raven en Trimble. M.b.v. SMS (AgLeader) werden het Trimble AgGPS-bestand geconverteerd in een John Deere GS3_2630-bestand. Omdat de natuurstroken dezelfde breedte hebben als de werkgangen kan volstaan worden met drie AB-lijnen voor het hele perceel (één rechte voor de rompakker en twee curven voor de wendakkers). De GAOS-output is hier gevisualiseerd met behulp van QGIS, een open-source GIS-programma.
Afb. 2 Het resultaat van de opdeling van het perceel in gewas- en natuurstroken en de toebedeling van gewassen m.b.v. GAOS en QGIS.
Afb. 3 De 3m natuurstroken en 9m wendakkers nemen ca. 8% van het beteelbare areaal in en vormen samen met de watergangen een fijnmazig groenblauw netwerk. In het noordelijk deel wordt elke gewasstrook aan beide zijden omzoomd door een natuurstrook. Ter vergelijking: de spuitsporen nemen ca. 3% in van de beschikbare oppervlakte (bij aardappels).
Afb. 4 De digitale inrichting van het perceel kan op de website van RVO als GPS-laag voor de Gecombineerde Opgave geupload worden. Vervolgens kunnen de afzonderlijke stroken toegevoegd worden aan het perceelsregister.
Afb. 5 De veldspuit maakt gebruik van geo-fencing, d.w.z. dat de secties automatisch worden gesloten bij het passeren van de netto-perceelgrens (paars). Omdat de werkbreedte van de veldspuit gelijk is aan de breedte van de gewasstroken hoeft de veldspuit op het lange eind niet te schakelen. Bij het berijden van de kopakkerlijn zou de veldspuit handmatig geschakeld moeten worden bij het passeren van een natuurstrook (geel). Om dit te automatiseren voor de JD-veldspuit zijn m.b.v. APEX (Stellar Support, 30 dgn licentie) binnengrenzen aangebracht waar de veldspuit op schakelt. Ook is met APEX is een achtergrondkaart gemaakt met de spuitpaden (bruin), zodat de chauffeur kan zien waar de spuitpaden (komen te) liggen. In de praktijk wordt dat als erg handig ervaren.
©HWodKa 2020