Te pas en te onpas wordt gewezen op de enorme inspanning die nodig is om in 2050 9 miljard mensen en ongeveer net zoveel dieren te voeden. Eén van de opgaven is, om het gat tussen de theoretisch haalbare en gerealiseerde opbrengsten te verkleinen. Uiteraard rekening houdend met de omgeving en economische wetmatigheden zoals de wet van de afnemende meeropbrengst.

Om de zogenoemde yield gap te slechten moet alles kloppen en meezitten. Het 'meezitten' heeft betrekking op factoren die we niet in de hand hebben zoals bijvoorbeeld de hoeveelheid zonnestraling. Veel factoren hebben we onderhand wel in de hand en de beste vakmensen gaan daar het beste mee om, vaak met advies van specialisten. Maar toch klopt nog niet alles.

Van alle oorzaken van de yield gap in gebieden met een hoge mechanisatiegraad, zoals het NL-deltagebied, is bodemverdichting de grootste. De bodem wordt steeds meer overbelast, iedere akkerbouwer erkent het probleem. Het streven naar verhoging van de arbeidsproductiviteit heeft geleid tot steeds zwaardere machines, op steeds grotere banden als lapje tegen het bloeden (van bodem en gewas). De machines zijn zwaarder geworden omdat verschillende functies gecombineerd werden. Bekende voorbeelden: pootbedbereiding, poten, bemesten, aanaarden in het voorjaar; rooien en veldtransport in het najaar.

Om deze combinatie-werktuigen lichter te maken kun je twee dingen doen: scheidt ze in de breedte of de lengte. Je kunt een werktuig opdelen in twee helften met elk een halve werkbreedte. Er zijn mensen die in hun dromen kleine werktuigen over het land zien krioelen. Voor de grootschalige akkerbouw in een kleinschalig landschap, zoals in de Hoeksche Waard, is dit voor de meeste bewerkingen geen serieuze optie.

Het opdelen in de lengte biedt daarentegen wel perspectief. Dit houdt in dat je de functies van een werktuig weer moet scheiden. Dus terug in de tijd, naar lichte trekker-werktuig combinaties? Nee, dat laat het streven naar handhaving en liefst vergroting van de bewerkingscapaciteit niet toe. Er is geen grote toekomst meer voor die geweldige multi-inzetbare trekker die het zware landwerk zo verlicht heeft. Het landwerk is licht geworden, maar de trekker-werktuig combinatie te zwaar!

Ontkoppelen we werktuigfuncties en koppelen we ze op een nieuwe manier weer samen, dan kunnen veelbelovende nieuwe concepten ontstaan. Neem de oogst van hakvruchten en mais, veruit de belangrijkste bron van bodemverdichting en structuurbederf. Stel 1) dat het veldtransport losgekoppeld wordt van de oogstmachine en van het wegtransport en stel 2) dat het werktuig voor veldtransport toepasbaar is voor 'alle' oogsten dan is er weinig verbeeldingskracht nodig om te zien hoeveel ruimte ontstaat voor echte innovatie. Dit geldt zowel voor de oogstmachines als alle componenten van de logistieke keten die hierop volgen.

Beperken we ons even tot het veldtransport. Voor het veldtransport wordt ruimte gecreëerd voor de ontwikkeling van autonome carriers. D.w.z. een universeel draagstel met een platform voor verschillende soorten containers, kisten, etc. voor verschillende producten. Om onder alle omstandigheden te kunnen functioneren zonder de bodem overmatig te belasten is een uitvoering met rupsen een voorwaarde. Klimaatbestendige mechanisatie!

Even perspectiefvol is het optimaliseren van de routing van oogst- en transportwerktuigen op het veld, uit oogpunt van belastingverlaging (van de bodem wel te verstaan). Daarbij borduren we voort op GAOS, waarmee de ruimtelijke benutting van het perceel geoptimaliseerd wordt.

Maatregelen om het perceel beter te ontsluiten of beter in te richten, bijvoorbeeld over dwars ipv overlangs, moeten ingecalculeerd worden. Ook is het denkbaar om met verschillende scenario's rekening te houden. Zo kan het onder droge omstandigheden zin hebben om intensief gebruik te maken van de spuitsporen tijdens de afvoer van geoogst product. Onder natte omstandigheden kan het daarentegen beter zijn om de belasting zo goed mogelijk over het hele oppervlak te verdelen.

Voor HWodKa is het een uitdaging om, samen met innovatieve partners, een lontje aan te steken dat bijdraagt aan deze disruptive innovation, d.w.z. innovatie die het hele systeem op zijn kop zet. Wat Google wil en kan op de weg, willen wij in het aardappelveld. Voor even laten we onze bescheidenheid varen.

Samengevat:

-> klimaatbestendig, bodemsparend veldtransport onder alle veldomstandigheden
-> multi-carrier voor alle oogsten
-> autonoom
-> veldroute optimalisatie

Bodem-belastingverlaging is een onderdeel van het project HW₂O, met financiële steun van LTO-Fondsen.

© Peter Lerink 2015