Op 3 oktober hebben akkerbouwers uit de Hoeksche Waard, in het samenwerkingsverband HW2O, zich laten informeren over een systeem voor Klimaat Adaptieve Drainage (KAD) in Stegeren, Ov. Tekst en uitleg werd gegeven door Peter de Jonge de Leeuw (Barth BV) en Dion van Deijl (KnowH2O). De pilot in Stegeren maakt deel uit van het project Lumbricus, met waterschap Vechtstromen als één van de initiatiefnemers.
Uit: Regelbare drainage als schakel in toekomstig waterbeheer (Lodewijk Stuyt, Alterra-rapport 2370, 2013).
Op verschillende plekken in Nederland zijn agrariërs aan het experimenteren met actief bodemvochtbeheer, waarbij het drainagesysteem wordt gebruikt voor ontwateren, conserveren en infiltreren. Het principe is simpel. De zuigdrains monden niet vrij uit in de sloot, maar via een verzamelbuis in een regelput. De regelput is in feite een stuw met een instelbare stuwhoogte. De regelput voert af naar de sloot. Voor de toevoer van water zijn de blinde einden van de zuigdrains met T-stukken gekoppeld aan een verdeelbuis die op zijn beurt is aangesloten op een invoerput. Het water kan via een lokaal opgestelde pomp, bijvoorbeeld op zonne-energie, of via een meer centraal gesitueerde pomp toegevoerd worden. Van laatstgenoemde mogelijkheid wordt gebruik gemaakt wanneer lokaal geen of onvoldoende water aanwezig is.
De installatie die wij bekeken hebben is bemeten voor een perceel van 3 à 4 ha. Voor monitoringsdoeleinden is de pomp voorzien van een flowmeter die aantoont dat de pomp 240m3/etmaal kan leveren op een zonnige dag. De pomp schakelt automatisch aan wanneer het waterpeil in de regelput, aan het andere uiteinde van het drainagesysteem, onder het gewenste peil zakt. Het waterpeil in de regelput wordt als maat voor de grondwaterstand (GWS) in het perceel beschouwd, zoals bij communicerende open vaten.Met het KAD-systeem kun je dus de GWS op afstand, via je smartphone, regelen en daarmee invloed uitoefenen op de bodemvochttoestand in de wortelzone in natte en droge perioden.
De techniek is niet erg ingewikkeld. Wel complex is de juiste omgang met de techniek in een natuurlijke omgeving en onder allerlei praktische randvoorwaarden. Dat begint al bij de aanleg door draineurs. Het actief beheren van de bodemvochttoestand voegt een compleet nieuwe dimensie toe aan het telen van gewassen. De perspectieven, op basis van experimenten op nog bescheiden schaal, zijn veelbelovend:
- waterkwaliteit: minder emissie van nutriënten naar het oppervlaktewater;
- waterkwantiteit: betere benutting van beschikbaar zoet water;
- energie: lagere energiebehoefte voor watertoediening
- arbeid: lagere arbeidsbehoefte in vergelijking tot conventionele beregening;
- gewas: minder droogtestress en aan droogtestress gerelateerde ziekten en plagen;
- integraal waterbeheer: data-uitwisseling met de waterbeheerder cq het waterschap.
Vragen en risico's zijn er ook:
- kan de investering renderen?
- wat is de optimale GWS gezien de stand van het gewas, de weersverwachting etc.?
- wat doet het conserveren en infiltreren van water met de bodemstructuur?
- hoe voorkom ik verstopping van het systeem?
Het POP3-project "Klimaatbestendig bodemvochtbeheer" van het samenwerkingsverband HW2O binnen HWodKa is bedoeld om over vooral de praktische aspecten van deze nieuwe vorm van grondwaterbeheer op (sub-) perceelschaal meer duidelijkheid te verschaffen.
© HWodKA | P. Lerink